1️⃣ نخستین ویژگی انسان مدرن، التفات عظیم او به علم تجربی است. مراد از علم تجربی، علمی است که به روش تجربی یعنی مشاهده، آزمایش، نظریه پردازی و آزمون نظریه ها متکی باشد. تبیین مشهودها و پیشبینی نامشهودها، قدرتی است که فقط علوم تجربی به انسان میدهند. هنر اختصاصی علوم تجربی، یعنی تبیین پدیده های بالفعل مشهود، هنر دومی میزاید و آن پیشبینی پدیده های بالفعل نامشهود است. بر اثر این دو هنر، هنر سومی پدید می آید که با آن میتوان آینده را طراحی و برنامهریزی کرد. بنابراین بهطور خلاصه میتوان گفت علوم تجربی، قدرت تبیین پدیده های بالفعل مشهود، قدرت پیشبینی پدیده های بالفعل نامشهود، قدرت طراحی و برنامه ریزی، و قدرت ضبط و مهار ایجاد تغییرات مطلوب در جهان خارج را ارزانی انسان میکند.
2️⃣خصلت دوم انسان مدرن، رشد علوم عملی است. منظور از علوم عملی همان چیزی است که از آن به تکنولوژی یا فن آوری تعبیر میشود.
3️⃣خصلت سوم انسان مدرن که بر اثر رشد تکنولوژی ظهور کرد، صنعت است. برای داشتن صنعت، علاوه بر برخورداری از علوم تجربی و علوم عملی، انسان همچنین باید قصد داشته باشد که جهان را تغییر دهد.
4️⃣خصیصه چهارم انسان مدرن که نتیجه سه خصلت قبلی است، پدید آمدن سطح زندگی بالا و بیسابقه برای بشر مدرن است. در طول تاریخ بشر هیچ گاه سطح زندگی انسان به اندازه این پانصد سال بالا نبوده است. سطح زندگی را عوامل هشتگانه خوردن، آشامیدن، پوشاک، مسکن، خواب، استراحت، غریزه جنسی، تفریح و تفرّج میسازند.
5️⃣خصلت پنجم، ویژگی اقتصادی انسان مدرن است. انسان جدید به لحاظ اقتصادی طرفدار رفتار سرمایه داری است. بنابراین کسی را که طرفدار اقتصاد برنامه ریزی شده است به این لحاظ نمیتوان یک انسان مدرن نامید.
6️⃣خصلت ششم این است که انسان مدرن هرچه بیشتر زندگی، را سکولار کرده؛ یعنی از صحنه زندگی دینزدایی کرده است.
7️⃣خصیصه هفتم، ویژگی سیاسی انسان جدید است. انسان جدید از لحاظ سیاسی قائل به یک دموکراسی لیبرال است.
8️⃣هشتمین خصلت انسان مدرن، انسانگرایی است. اومانیسم یا انسانگرایی نیز تعبیری است که بیش از یک معنا دارد، و معنایی که در اینجا مورد نظر است اعتقاد به این قول است که همه چیز باید به نحوی در خدمت انسان قرار گیرد. در واقع انسان باید مخدوم غیرانسان و هرچیز باید در خدمت انسان باشد. در اومانیسم، انسان به لحاظ اوصاف اخلاقی شأن خدایی پیدا کرد؛ یعنی همه باید در خدمت انسان باشند و همه چیز باید رضای انسان را جلب کند.
9️⃣خصلت بعدی که در انسان مدرن ظهور کرد فردگرایی، در مقابل جمعگرایی است. فردگرایی به این معناست که نه تنها همه چیز باید در خدمت انسان باشد، که باید در خدمت فرد انسان قرار گیرد. یعنی واجد حق، جامعه انسانی نیست؛ فرد انسانی است. این حقوق حق آزادی است.
🔟خصیصه دهم انسان مدرن، عقلگرایی، یا به تعبیر دقیقتر استدلالگرایی است. استدلالگرایی به معنای تعبدگریزی کامل است.
و بنابراین وقتی گفته میشود انسان متجدد، یعنی کسیکه این ده ویژگی در او جمع شده است.
📑:مجله بازتاب اندیشه -مصطفی ملکیان
