جناح دیگر لیبرالیسم، لیبرتاریانیسم است. این جناح بیانگر یک اندیشه سیاسی است که اغلب به آن به عنوان شکلی از لیبرالیسم کلاسیک، نگریسته می شود و بیشتر اوقات، این دو واژه به یک معنا به کار گرفته می شوند. برخی دیگر می گویند لیبرتاریانیسم در برابر لیبرالیسم مداخله جو قد علم کرده است و از این دیدگاه، دولت، شرِّ غیر قابل اجتنابی تلقی می شود که به حکم ضرورت برآن گردن نهاده ایم و لذا باید به حداقل آن قناعت ورزیم. دو دسته هستند:
=============
مینارشیسم و آنارکو کاپیتالیسم: انارشیسم فردگرایانه در چند دهه گذشته لیبرتاریانیسم را به وجود آورد. این دیدگاه که درباره مشروعیت وظایف حکومت می اندیشد، اساسی ترین سوال خود را اینگونه می پرسد: توجیه مناسب کاربرد قوه قهریه توسط دولت چیست؟
و چنین پاسخ می دهند که قدرت دولت تنها برای حفاظت از شهروندان در برابر کاربرد زور و فریب از سوی دیگران، باید وجود داشته باشد. از این رهگذر هر شهروندی باید آزاد گذاشته شود تا سرنوشت خود را تعیین کند و دولت نباید در ترتیبات داوطلبانه ای که افراد میان خود به وجود می آورند، دخالت کند. اصل بنیادین لیبرتاریانیسم، عبارت است از حق فرد برای تعقیب اهداف شخصی خود بدون اجبار دیگری.
🔘لیبرتاریانیسم به این سوال پاسخ های رادیکال می دهد. طرفداران لیبرتاریانیسم دو گروه هستند که هر یک پاسخ رادیکال خاص خود را به این پرسش می دهند.
1️⃣گروه نخست: مینارشیست ها؛ گروهی از لیبرتاریان ها که با عنوان مینارشیست شناخته می شوند، از سیستم محدود مالیات گیری به عنوان شرِّ ضروری، به منظور تامین بودجه نهادهای عمومی که باید از آزادی های مدنی و حق مالکیت محافظت کنند، حمایت می کنند. این نهادها، شامل پلیس، نیروهای مسلح داوطلبانه بدون سربازگیری و دادگاه های قضایی هستند.
▪️مینارشیست ها یا پشتیبانان حکومت حداقل معتقدند که حکومت ها فقط می توانند وظایف حمایت پلیسی، اجرای قراردادها و دفاع ملی را بر عهده بگیرند و بیشتر از آن هیچگونه اقتداری ندارند. رابرت نزیک، این راند، هاسیرز، ماک، دیوید فریدمن، میلتون فریدمن از طرفداران این اندیشه اند.
انارشیست های فردگرا با سیاست های حکومتی، مانند برنامه های رفاهی یا مالیات های تصاعدی مخالفت می کنند، با این استدلال که این گونه سیاست ها به هزینه ثروتمندان از فقیران پشتیبانی می کنند.
▪️آن ها می گویند این گونه سیاست ها با کند کردن پیشرفت به طور ساختگی جامعه را از حالت عادی بیرون می آورند. متفکران دیگری چون ماکس اشیترنو، هنری دیوید تورو، جوزایاواران و س. پارکر بیان کرده اند.
2️⃣گروه دوم: آنارکو-کاپیتالیست ها: این گروه مشروعیت حکومت و دولت را به کل رد می کنند. این دسته از فردگراها معتقدند کارکرد سرمایه و بازار می تواند نظم موجود در جامعه را با وجود بی دولت بودن تامین کند، آنان در این زمینه شکلی افراطی از اقتصاد بازار آزاد را در نظر دارند.
موری راتبارد نظریه پرداز برجسته این اندیشه و اقتصاددان و فعال سیاسی امریکا، نظام نامحدود سرمایه داری لسه فر را با «مجموعه لیبرتاریانی پایه حق نقض ناپذیر شخص و مالکیت» ترکیب کرد و بر این پایه با حکومت به نام اینکه «راکت حمایت» از طبقات ضعیف جامعه است مخالفت کرد. در جامعه لیبرتاریانی راتبارد هیچگونه امکان قانونی برای تجاوز اجباری حکومت و دولت بر حقوق شخص یا بر مالکیت هیچ فردی وجود ندارد.
آنارکو کاپیتالیست ها، با هر نوع سیستم مالیات گیری مخالفند و انحصار امور حفاظتی توسط دولت را رد می کنند و تمایل دارند تا اموری چون قضاوت و حفاظت را از اختیار دولت خارج سازند و به گروه های خصوصی واگذار کنند.
🔘این ها معتقدند که این ادعای مینارشیست ها مبنی بر این که می توان انحصار زور را در چارچوب مناسبی محدود کرد، غیرواقعی است و هرگونه توجیه دولت اجبارگر، به دولت قوی و بنابراین خطرناک، منجر خواهد شد. با این حال هم مینارشیست ها و هم آنارکو کاپیتالیست ها، دولت های موجود را بیش از اندازه مزاحم و تحمیلی می دانند.
📚منابع:
- آنارشیسم: گذشته و حال؛ و تغییر در حوزه عمل، دکتر عبدالرحمن عالم، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 65، پاییز 1383
- در هوای حق و عدالت، دکتر محمد علی موحد، نشر کارنامه
- درآمدی بر فلسفه سیاسی اخلاقی لیبرتاریانیسم، دکتر سعید مرتضوی، روزنامه رسالت، شماره 6522، 20/6/87، ص 18اندیشه.
