15.7 C
تهران
جمعه 4 فروردین 1402 ;ساعت: 16:37
کافه لیبرال

جواد طباطبايي: دوره گذار تاريخ ايران

جنگ چالدران

?تاریخ ایران‌زمین در دوره‌ی «گذار» با شکست شاه‌اسماعیل در چالدران آغاز شد و با شکست عباس‌میرزا در جنگ‌های ایران و روس و فروپاشی ایران به‌پایان ‌رسید. این دوره از تاریخ ایران به‌سبب دگرگونی‌های تاریخی و تاریخ اندیشه در اروپا و نیز با توجه به تحولات تاریخ اندیشه در ایران، دوره‌ای است که جز در پرتو تاریخ اندیشه قابل درک نیست. در این دوره، نظام حکومتی ایران، در ادامه‌ی سلطنت خودکامه‌ی دوره‌ی اسلامی متأخر، تحول عمده‌ای پیدا نکرد، در حالی که مبانی اندیشه‌ی‌جدید در اروپا -که به قدرت مسلط جهانی تبدیل می‌شد- منطق مناسبات را بر هم می‌زد.نظام حکومتی ایران، در بهترین حالت، با تکیه براندیشه‌ی سنّتی سلطنت خودکامه عمل می‌کرد و با تکیه بر آن نیز فهمیده می‌شد، در حالی‌که، با چیره شدن منطق مناسبات جدید، شیوه‌ی فرمانروایی ایران برای این‌که بتواند نماینده‌ی مصالح «ملّی» باشد و آگاهانه آن را تأمین کند، می‌بایست بر شالوده‌ی اندیشه‌ی نوآیینی استوار می‌شد. اگر از دهه‌های گذرایی که فرمانروایی آگاه به مصالح «ملّی» بر تخت سلطنت نشست، صرف‌نظر کنیم، بر این سه سده که از بسیاری جهات برای ایران تعیین کننده بود، «منطقِ شکست» حاکم بود. تحولات جهانی و به‌ویژه دگرگونی‌های اندیشه روندی بازگشت‌ناپذیر پیدا کرده‌بود، اما با امکانات نظام سنّتی ایران و بیشتر از آن، اندیشه‌ی سنّتی متصلّب، آن تحوّلات و این دگرگونی‌ها نه می‌توانست فهمیده‌ شود ونه رویارویی با چالش آن دو ممکن می‌شد?

?تاملی درباره‌ ایران جلد نخست: دیباچه‌ای بر نظریه‌ انحطاط ایران با ملاحظات مقدماتی در مفهوم ایران، تهران، مینوی خرد، ١٣٩٥، صص ۱۷۰ و ۱۷۱

?كانال اختصاصي نشر آثار و آراء جواد طباطبايي
@javadtabatabai

مطالب بیشتری که ممکن است مورد علاقه شما باشند

سخنرانی دکترجواد طباطبایی در بنیاد مازندران پژوهی انوشه

cafeliberal

گام نخست ایدئولوژیکی شدن فهم دینی

cafeliberal

سمپوزیوم انقلاب مشروطه

cafeliberal

موضوع دانشگاه ایرانی، ایرانشهر

cafeliberal

انقلاب ملّی در انقلاب اسلامی

cafeliberal

آن‌که تاریخ می‌داند و آن‌که نمی‌داند

cafeliberal

این وب سایت از کوکی ها برای بهبود تجربه شما استفاده می کند. ما فرض خواهیم کرد که شما با این مسئله موافق هستید ، اما در صورت تمایل می توانید انصراف دهید. تائید بیشتر بخوانید