نویسنده در این کتاب داستان اقامت 25 ساله «سرپرسی مولر سایکس» (1867 – 1945) را در ایران بازگو نموده است. «پرسی سایکس، در سال‌های دهه 1890، از سوی اداره اطلاعات ارتش، ابتدا به عنوان کاشف و جاسوس و سپس برای افتتاح کنسولگری در امتداد مرزهای شرقی ایران، به این کشور فرستاده شد. وظیفه او جلوگیری از پیشروی روسها به سوی هند بود. او بی آن که حقوق دریافت کند. هزاران کیلومتر را سوار بر اسب بیابان‌ها و کوه‌های صعب العبور و اغلب همراه با خواهر آهنین اراده‌اش که تا وقتی ازدواج نکرده بود خانه او را اداره میکرد، می‌پیمود. هنگامی که در دورانی پر آشوب در مشهد کنسول شد، توانست در کنسولگری روسیه، دست تنها و فقط با دیپلماسی، تلاش روسها را برای انضمام شمال شرقی ایران خنثی کند…».
مترجم: عبدالرضاهوشنگ مهدوی
ناشر : پیکان
سال چاپ : ۱۳۸۳
تعداد صفحات : ۴۲۱
تعداد فایل : ۳۳ عدد فایل صوتی
مدت زمان : ۱۳ ساعت ۵۰ دقیقه
راوی : معصومه اوشلی
—————————————————
بخشی از این کتاب:
هفدهم فروردین 1291 روس ها حرم امام رضا امام هشتم شیعیان در مشهد را به توپ بستند. چند روز پیش از این أقدام، روسیه که مستقیما در تمام امور داخلی ایران اعمال نظر میکرد، دولت ایران را موظف به اجرای سه دستور کرد.
1️⃣نخست دستور انحلال ژاندارمری خزانه و اخراج مورگان شوستر آمریکایی خزانه دار کل ایران.
2️⃣دوم پرداخت هزینه لشکرکشی روس ها به ایران که به گفته روس ها جهت امنیت و رفاه مردم ایران این لشگرکشی هاصورت گرفته بود؟
3️⃣سوم استخدام اتباع خارجی در ارکان دولت بانظر روس هاروسيه 48 ساعت به دولت ایران مهلت میدهد تا این دستورات را اجرا نماید. مجلس شورای ملی این شرایط تحقیر آمیز را نمی پذیرد و در نتیجه دولت از این دستورات روسیه سرباز میزند. روسیه به تلافی این سرپیچی، تمام روابط سیاسی خود با ایران را قطع میکند و چهار هزار نیروی نظامی را از طريق خاک قفقاز وارد خاک ایران میکند و طی اولتیماتوم جدید اعلام می نماید که اگر شرایط مطرح شده اجرا نگردد، قشون روسیه با شهرهای ایران حمله نظامی خواهد کرد.
دولت ایران که گمان نمیکرد روسیه علیه مردم بی دفاع ایران اقدام نظامی صورت دهد، اولتیماتوم روسیه را صرفادر حد یک تهدید تلقی میکند و و همچنان ازاجرای دستورات روسیه سرپیچی میکند.
یکم فروردین 1291 و درست درروز عید نوروز، سربازان روسی وارد مشهد شده و برخی محلات مسکونی شهر را به توپ می بندند و عده بسیاری را قتل عام میکنند. مردم وحشت زده مشهد برای حفظ جان خود به حرم امام رضا امام هشتم شیعیان پناه میبرند با این امید که قداست آن مکان، مانع از تعرض روس ها خواهد شد و آنها در حرم امام رضا در امان خواهند بود. اما روس ها بی توجه به قداست حرم برای شیعیان و بانادیده گرفتن زنان و کودکانی که در آنجا پناه گرفته بودند
دستور شلیک به طرف گنبد و صحن و سرای حرم را میدهند. بیش از 54 گلوله توپ به این منطقه و مسجدگوهرشاد توسط روسها شلیک میشود و بیش از 64 نفراز مردوزن و پیر و جوان و کودک در حرم کشته میشوند سربازان روسی بعد از این کشتار و تخریب، با اسب وارد صحن حرم شده و بسیاری از آثار هنری و اموال خزانه حرم را به تاراج میبرند.!
🔻خبر این جنایت در شهرها پیچید و خون مردم را به
جوش آورد. اما درباریان بی کفایت قاجار با سکوتی
بهت زده هیچ واکنشی به این حقارت نشان ندادند به امید عذابی نشستند که خداوند به عقوبت این جنایت بر قشون روس، نازل کند! سرانجام نیز دولت ایران با اخراج شوستر و پذیرفتن شروط روسیه، به این زورگویی روس ها پایان داد. از این حادثه بعنوان یکی از تلخ ترین و خفت بارترین حوادث دوران مشروطه و تاریخ معاصر یاد میکنند.
📍عارف قزوینی، شاعر ملی‌گرا و مشروطه خواه قطعه‌ای در این باره سرود:
ننگ آن خانه که مهمان ز سر خوان برود / جان نثارش کن و مگذار که مهمان برود
گر رود شوستر از ایران، رود ایران بر باد / ای جوانان مگذارید که ایران برود
شوستر پس از اینکه در بهمن ۱۲۹۰ ایران را ترک کرد به آمریکا بازگشت و در کتابی بنام اختناق ایران شرح مفصل این ماجرا و تجربه خود در ایران را نوشت.
او نوشت:
فرار ایرانیان از پرداخت مالیات، برای آنان به صورت یک عادت درآمده‌است و مجبور ساختنشان به ترک این عادت آسان نخواهد بود و تا مسئله مالیات‌گیری دقیق در ایران حل نشود و در این مورد دقت لازم به عمل نیاید هیچ‌یک از مشکلات این کشور برطرف نخواهد شد. قدرت دولت‌ها از مالیات رونق می‌گیرد همان‌طور که در بررسی تاریخ ملل، اضمحلال زمامداری‌ها نیز با مالیات مرتبط بوده.
سه دهه بعد آرتور میلسپو (مستشار و مشاور مالیاتی) نیز همین مطالب را عنوان کرد.
