پوپر خاطر نشان می کند که گرچه اخذ تصمیم های اخلاقی با ماست اما این به معنی آن نیست که خودسرانه عمل کنیم و خود را بی نیاز از گفت و گو و بحث های نقادانه بدانیم. پوپر همچنین مرجعیت انسان در تصمیم گیری های اخلاقی را منافی با دستورهای اخلاقی ادیان نمیداند: «اینکه ما تصمیم می گیریم و بار مسئولیت را به دوش می گیریم نباید مستلزم این تلقی گردد که ما نمی توانیم یا نباید از ایمان یاری بگیریم و نسبت به سنت ها و نمونه های بزرگ اخلاقی ادیان بی تفاوت باشیم
تأكيد پوپر بر آزادی آدمیان در گزینش و انتخاب اخلاقی، در بر دارنده ی این نتیجه برای تربیت اخلاقی است که حتی در مورد آموزه های پذیرفته شده اخلاقی، نباید متعلم را به پذیرش ملزم کرد. اجبار و الزام، شأن فعل اخلاقی را از میان بر می دارد، شاید به این دلیل که فعل اخلاقی به اعتبار همین انتخاب و گزینش آزادانه فرد دست کم به عنوان یکی از مهم ترین معیارها) اخلاقی محسوب می شود. مربی باید بداند که بهترین افعال اخلاقی آنهایی است که از روی انتخابی آزادانه صورت گرفته باشند؛ آموزش های مبتنی بر تلقين، جانبداری متعصبانه، تکرار و … مسلما ارزش اخلاقی نخواهد داشت.
👤آدمی باید بیاموزد که خود تصمیم بگیرد و خود بار مسئولیت تصمیم هایش را بر دوش بکشد اما مجددا تأكید می شود که این گزینش آزادانه ی افعال و تصمیم های اخلاقی، به معنای نقد ناپذیری آنها نیست. پیرو ایده عقلانیت انتقادی، آدمی باید همواره پذیرای انتقاد باشد چرا که پنهان کردن حقیقت و نادیده انگاشتن واقعیت یا واژگونه جلوه دادن شرایط و اوضاع و ارایه ی تفسیرهای کاذب برای مصون نگاه داشتن دیدگاه ها از ابطال و نقد، رویه های غیر اخلاقی محسوب می شوند که برای فرد و جامعه زیان بار خواهند بود.
➕شاید یکی از بارزترین ویژگی های پوپر در عرصه علم اخلاق، این باشد که او به معرفت، معرفت شناسی و عقلانیت، نگاهی متعادل، انسانی و اخلاقی دارد و معتقد است با اتخاذ این رویکرد نسبت به معرفت شناسی، جامعه ی معاصر از
جزمیت گرایی علمی و «اخلاق گریزی» رهایی خواهد یافت. شاید به همین دلیل باشد که پوپر مدعی است نظریه‌ی معرفتی او کاملا انقلابی است و هر چیزی را که گذشتگان تا به حال گفته اند واژگون می سازد
ترویج ایده عقلانیت انتقادی می تواند از حیث فردی و اجتماعی کارگشا بوده و نوعی ارزش اخلاقی را نیز به دنبال داشته باشد. تربیت با رویکرد اخلاقی باید در پی بار آوردن فردی باشد که بدور از هر گونه غرور و خود بزرگ بینی، دیدگاه های خود از جمله دیدگاه های اخلاقی اش را به حیطه عمومی عرضه می کند تا از این رهگذر، از یکسو از خطاهای احتمالی خویش مطلع شود و از سوی دیگر حیطه عمومی را در خصوص اشتباهات احتمالی که باید از آنها پرهیز کرد، یاری دهد. این حس احترام به حقیقت و تسلیم در برابر آن، باعث می شود فرد از دغل و دروغ و تقلب پرهیز کند و در بحث نقادانه اگر مخاطب را بر حق یافت از اصرار بر ایده متزلزل خود دست بردارد.
🗞از مقاله«عقلانیت انتقادی» از منظر کارل پوپر و دلالت‌های آن برای تربیت اخلاقی
کافه اندیشه
در همین رابطه:
