منظور از شبه‌لیبرالیسم هر دیدگاهی است که رنگ و بوی لیبرالی داشته اما وقتی دقیق‌تر بدان می‌نگریم، مشخص می‌شود که از اساس با لیبرالیسم در تناقض است. معمولاً این انحرافات یا توسط هواداران افراطی لیبرالیسم (لیبرال‌نماها) و یا توسط افراد مغرضی که سعی دارند به نحوی از اعتبار لیبرالیسم سؤاستفاده و یا احیاناً آن را بدنام نمایند، ایجاد می‌شود.
اساس لیبرالیسم بر صیانت از حقوق طبیعی انسان، اعم از جان و مال و آزادی استوار شده و هر نوع تهدید و تعرضی به این اصول رو برنمی‌تابد.
با این مفروض، برخی از این انحرافات فکری عبارتند از:
۱. داروینیسم اجتماعی
به بیان ساده هر گفتمانی که مرگ انسان‌ها در نتیجه فقر و گرسنگی را امری گریزناپذیر و بخشی از نظم طبیعت و در امتداد تکامل جامعه بشری جلوه دهد نمی‌تواند در زمره تفکرات لیبرالی دسته‌بندی شود.
۲. ناصرالدین شاه قاجار!
برخی سلطان صاحبقران را به دلیل مداخله اندک در امور اقتصادی شهید راه لیبرالیسم لقب داده‌اند. در حالی که این عدم مداخله نه بخاطر آشنایی با آموزه‌های آدام اسمیت و مبانی اقتصاد بازار، بلکه به جهت بی‌مبالاتی محض رخ داده و بسیاری از اقدامات وی نیز ناقض جان و مال و آزادی افراد بوده است.
۳. نظام سرواژی
نظام سرواژی با اندکی تسامح همان رابطهٔ ارباب رعیتی است که اگرچه در این ساختار سِروها آزادی بیشتری نسبت به بردگان دارند، اما از آن جایی که جان و مال و آزادی‌شان در ید ملاکان فئودال قرار داشت، بی‌تردید در ضدیت با لیبرالیسم قرار دارد.
4 . کودک کار
این سخن که کودکان پنج شش ساله به جای بازی و مدرسه، واکس زدن کفش سایرین را برای کمک به معیشت خانوادهٔ خود برگزیده‌اند هیچ سنخیتی با لیبرالیسم ندارد. بدیهی است که کودکی در این سن و سال فاقد قوهٔ تعقل کافی در تشخیص سره از ناسره است.
۵. فایده‌گرایی جمع‌گرایانه
هر ساختار به ظاهر دموکراتیکی که در آن با رأی اکثریت، بنیادی‌ترین حقوق اقلیت به بهانه رضایت و شادی جمع بزرگی‌تری از افراد نقض شود، در تضاد با آیین لیبرالیسم است.
۶. لیبرالیسم سیاسی آری، لیبرالیسم اقتصادی نه
آزادی‌های سیاسی و اجتماعی در غیاب حقوق مالکیت هیچگاه مجالی برای بروز و ظهور نخواهند یافت و چنین مدعایی از اساس نافی لیبرالیسم است.
۷. نفی کامل ارزش‌های جهان‌شمول
موافقت با طالبان و مراسم قربانی کردن انسان توسط قبایل وحشی، تحت این عنوان که این افکار و مناسک برآمده از فرهنگ همان جامعه است و نباید مداخله‌ای برای القاء آن صورت گیرد نیز فاقد هر نوع پیوندی با تفکر لیبرالی است.
✍️ فرزین رحیمی زنوز
➖ پژوهشگر اقتصاد سیاسی
@LibertasFarzin
