اقتصاد کمبود به این معناست که در سال ۲۰۲۱ و در آستانهی انقلاب صنعتی چهارم، تأمین بنزین شب عید، یا گاز مصرفی در ایام زمستان، یک دستاورد بزرگ دولتمردان معرفی می شود که تنها با مجاهدت مدیران بنگاه های دولتی فراهم شده است و مردم نیز باید شکرگزار آن باشند، چرا که در اقتصاد دولتی ، تولید و عرضه سوخت، اعم از بنزین، گازوئیل و گاز مصرفی خانگی دولتی و انحصاری است و بنابراین «کمبود» امری طبیعی است و تأمین کالا به هرکیفیتی نیز مایه مباهات و افتخار است.
اگر برق می خواهید، ناچارید که آلودگی هوای ناشی از سوختن مازوت را تحمل کنید و اگرهوای پاک می خواهید، باید قطع برق را بپذیرید! تأمین همزمان برق و هوای پاک برای اقتصاد دولتی و انحصاری میسر نیست.
شهــرام اتفـــاق، کارشناس حوزه انرژی در گفتگو با خبرنگارجهان اقتصاد، در پاسخ به این سوال که مسئله آلودگی هوای شهرهای پرجمعیت در پاییز و زمستان، یک موضوع تکراری هرساله بوده است واخیراً موضوع کمبود برق و پیوند آن با آلودگی هوا نیز مطرح شده است و محیط زیست، سوزاندن مازوت در نیروگاه های برق را یکی از دلایل مهم این آلودگی اعلام کرده است و وزارت نفت نیز مشکلات ناشی از کمبود گاز طبیعی را مطرح می کند، اظهار کرد: تردید دارم که تا به حال چنین خبری در رسانههای کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه شنیده شده باشد که: «خوشبختانه بنزین کافی برای تعطیلات کریسمس شهروندان به مقدار کافی تأمین و توزیع خواهد شد!»؛ یا اینکه :«مردم نگران تأمین میوه شب عید پاک نباشند، چراکه دولت نسبت به تأمین آن به مقدار کافی اقدام کرده است»؛ اما شنیدن گزارههای خبری مشابه در کشوری مبتنی بر اقتصاد دولتی بسیار مسبوق به سابقه و آشنا است؛ چراکه اقتصاد دولتی یعنی اقتصاد کمبود.
وی درباره اقتصاد کمبود تصریح کرد: اقتصاد کمبود یعنی اینکه اگر برق می خواهید، ناچارید که آلودگی هوای ناشی از سوختن مازوت را تحمل کنید و اگر هوای پاک می خواهید، باید قطع برق را بپذیرید. تأمین همزمان برق و هوای پاک برای اقتصاد دولتی و انحصاری میسر نیست.
اتفاق ادامه داد: اقتصاد کمبود به این معناست که در سال ۲۰۲۱ و در آستانهی انقلاب صنعتی چهارم، تأمین بنزین شب عید، یا گاز مصرفی در ایام زمستان، یک دستاورد بزرگ دولتمردان معرفی می شود که تنها با مجاهدت مدیران بنگاه های دولتی فراهم شده است و مردم نیز باید شکرگزار آن باشند، چرا که در اقتصاد دولتی ، تولید و عرضه سوخت، اعم از بنزین، گازوئیل و گاز مصرفی خانگی دولتی و انحصاری است و بنابراین «کمبود» امری طبیعی است و تأمین کالا به هرکیفیتی نیز مایه مباهات و افتخار است.
وی خاطرنشان کرد: اقتصاد کمبود یعنی اوضاعی که به علت کمبود کالاها، مدام مردم تشویق به کاهش مصرف میشوند: تشویق به مصرف برق کمتر، تشویق به مصرف گاز کمتر، تشویق به مصرف مواد غذایی کمتر. اقتصاد کمبود همان اوضاعی است که میلتون فریدمن فقید آن را این چنین پیش بینی کرده بود که: «اگر اداره یک صحرا را به دولت واگذار کنید، بعد از مدتی با کمبود شن مواجه خواهید شد». در ایران نیز منابع عظیم نفت و گاز را به اقتصادِ بی کفایت دولتی سپرده شده است و ما همواره با کمبود مواجه هستیم.
وی در پاسخ به اینکه آیا کمبود تنها عارضه طبیعی اقتصاد دولتی است؟ آیا در کشورهای توسعه یافته، مردم به کاهش مصرف کالاها مجبور نمیشوند؟ گفت : در یک اقتصاد دولتی که دولت متصدی همه امور از تولید و توزیع حاملهای انرژی مانند برق و بنزین گرفته تا میوه تعطیلات سال نو باشد، حتماً با سه عارضه مواجه خواهیم بود: (۱) ناتوانی کمی و کیفی در تولید، (۲) تشویق به مصرف کمتر، (۳) قیمتهای بالا.
این کارشناس حوزه انرژی بیان کرد: پدیدهی توسعهیافتگی در کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه، پیوندی ناگسستنی با آزادی اقتصادی و حذف تصدیگری و بنگاهداری دولتی دارند. در این اقتصادها، تأمین کالاها بر عهده فعالان اقتصادی در بازار است و کالاها نیز فراوان و ارزان هستند و مردم به مصرف بیشتر کالاها تشویق میشوند. در این کشورها، غالب تبلیغات مبتنی بر صرفهجویی در مصرف، نشئت گرفته از ناتوانی در تولید و عرضه کالاها نیست و فقط با انگیزههایی نظیر حفظ محیط زیست یا صیانت از سلامتی مصرفکنندگان است که مردم به صرفهجویی در مصرف ترغیب میشوند.
اتفاق در پایان خاطرنشان کرد: اما در یک اقتصاد دولتی مانند اقتصاد ایران، عرضه بسیاری از کالاها مانند بنزین، برق، گاز یا خودرو، به صورت انحصاری توسط بنگاههای دولتی با قیمت های مصوب دولتی انجام میشود و شما می توانید شاهد آن سه عارضه «اقتصاد کمبود» باشید.
