مصلوبان تیرهای توهم

?مجله فرهنگ امروز در شماره بیست و یکم خود که ویژه نامه نوروزی آن نیز محسوب می شود، یادداشتی از جواد طباطبایی با عنوان «مصلوبان تیرهای توهم» منتشر کرده که در آن اشاراتی درباره تتبعات ناگواری که سخنان مصطفی ملکیان پیرامون ناسیونالیسم می تواند در پی داشته باشد آمده است. جواد طباطبایی در این یادداشت، سخنان ملکیان را رواج بی سابقه تفنن ارزیابی می کند. در ادامه فرازهایی از این یادداشت را می خوانید:

?نباید گمان کرد که ملکیان تنها با ناسیونالیسم در معنای نادرست و غیر اخلاقی آن مخالف است، زیرا موافقت او با ناسیونالیسم اخلاقی تنها از باب مخالف‌خوانی اوست. او جهان‌وطنی است که البته الزامات آن را نیز درست درک نمی‌کند. تنها سخن گفتن دربارۀ اخلاق و «عقلانیت و معنویت» نیست که به دانشی نیاز دارد؛ هر شاخه‌ای از دانش بشری به آموختن و تخصّص پیدا کردن نیاز دارد که در دنیای پیشرفتۀ کنونی این آموختن و تخصص پیدا کردن نیازمند زمان بسیاری است. هیچ ضرورتی ندارد که همگان دربارۀ هر مسئله‌ای اظهار نظر کنند.

?اخلاق زیاد در مناسبات جهانی کنونی می‌تواند آمد نیامد داشته باشد و اَحوَط آن است که حتیٰ در اخلاقی بودن هم میانه‌روی پیشه کنیم تا پشیمان نشویم، که سودی نخواهد داشت. کسانی که به هر دلیلی علیه وحدت ملّی باد می‌کارند، می‌توانند توفان درو کنند. هر آرمان اخلاقی که داشته باشیم، نباید پای از زمین واقعیت‌های خشن مناسبات جهانی کنونی برداریم. خوف آن دارم که در شرایطی که ما هستیم، و با اندک شناختی که از سطح سیاست‌دانی خودمان دارم، اگر قرار باشد همۀ داشته‌های خودمان را با همۀ بشریت تقسیم کنیم «از صحن خانه تا لب بام» را با «از بام خانه به ثریا» سودا کنیم!

?تقصیر ایرانیان نیست اگر «شاعر ملّی» ملّت عثمانی به زبان فارسی مثنوی و دیوان شمس سروده است؛ ایرانی نمی‌تواند نگوید که مِولانا را ––‌ کذا فی ترکیه ––‌ کمی بهتر از امّت عثمانی می‌فهمد؛ این مشکلِ آن امت است که «شاعر ملّی» او به زبان آن امت سخن نگفته است. امر خلاف‌آمد عادت این است که اگر امت عثمانی بتواند روزی زبان «شاعر ملّی» خود را بفهمد ایرانی خواهد شد!

?ما ایرانیان آزاد این معیارها را از فردوسی فراگرفته و آموخته‌ایم. اقوام دیگری نیز بوده‌اند و هستند که چنین فرزانه‌ای نداشته که رفتارهای خود را با معیار او تنظیم کنند، چنان‌که امت عثمانی مُولانا را در کسوت مِولانا درآورده‌اند تا معیاری برای خود دست–‌ و– پا کنند. ما اگر معنای آزادی را نمی‌دانستیم و به زبان و فرهنگی چسبیده بودیم می‌بایست به تالی‌های ناسیونالیسم تن در می‌دادیم، اما اگر نچسبیده‌ایم از این‌روست که پیوسته در هوای مُولاناها و نظامی‌ها دَم زده‌ایم و خواهیم زد?

?مجله فرهنگ امروز. شماره 21. اسفند 1396. صص 59 -63

?كانال اختصاصي نشر آثار و آراء جواد طباطبايي

https://t.me/javadtabatabai/1041