اقای هنس راسلینگ در اقدامی جالب پرسشنامه‌ای 13 سوالی رو ایجاد کرد که با آن میزان اطلاع مردم از جهان اطراف خود را می‌سنجد. خیلی جالب است که اکثر افرادی که به این پرسشنامه پاسخ داده‌اند، میزان دانایی‌شان از شامپانزه‌ها کمتر است. به طور میانگین از بین دوازده سوال تنها به دو سوال پاسخ صحیح داده‌اند.هیچ کس به همه سوال‌ها پاسخ صحیح نداد و فقط یک نفر در کشور سوئد بود که به یازده سوال پاسخ درست داده بود. درصد پرسشنامه‌هایی که تمام پاسخ‌هایشان اشتباه بود، حیرت‌آور است؛ پانزده درصد به هیچ سوالی پاسخ صحیح نداده بودند.
هنس روسلینگ به سراغ قشر تحصیل کرده می‌رود و این پرسشنامه را تحویل آن‌ها می‌هد. بازهم با نتایجی شگفت انگیز روبه‌رو می‌شود. شاید فکر کنید احتمالاً افرادِ تحصیل کرده‌تر یا علاقه‌مندان به این حوزه‌ها(توسعه جهانی وبهداشت و…) وضع بهتری دارند. خود هنس می‌گوید من هم اینطوری فکر می‌کردم؛ اما در اشتباه بودم. یکی از وحشتناک‌ترین نتایج، مربوط به گروه دریافت کنندگان جایزه نوبل و پژوهشگران پزشکی است. مسئله هوش و فهم نیست. انگار همه گرفتار دیدگاه‌های نادرست و اشتباهی درباره جهان‌اند.
اشتباهی نظام‌مند یا تصادفی؟ هنس روسلینگ در ادامه تحقیقاتش در کتاب واقع نگری پی می‌برد که این اشتباه، صرفاً خطایی ویرانگر نیست؛ بلکه اشتباهی نظام‌مند است. منظور هنس روسلینگ این است که نتایج به هیچ وجه تصادفی نیستند، بلکه بدتر از تصادفی هستند. یعنی اگر افراد پاسخ دهنده به کل هیچ اطلاعاتی هم نداشته باشند، باز نباید با چنین نتیجه‌ی بدی روبه‌رو شویم. هنس روسلینگ جهت واضح‌تر کردن این موضع مثال میمون‌های باغ‌وحش را مطرح می‌کند.
تصور کنید به باغ‌وحشی رفته‌ام و می‌خواهم سوالاتم را از شامپانزه‌ها بپرسم. با خودم یک دسته موز با برچسب‌های الف، ب و ج برده‌ام و به داخل قفس آن‌ها می‌اندازم. سپس بیرون قفس می‌ایستم، هر سوال را با صدای بلند و رسا می‌خوانم و پاسخ شامپانزه، یعنی حروف روی موزِ انتخابی برای خوردن را یادداشت می‌کنم.
اگر این کار را بکنم، که البته هیچ‌گاه نخواهم کرد، فقط تصور کنید، شامپانزه‌ها با همان انتخاب‌های تصادفی‌شان، آزمون مرا بهتر از انسان‌های تحصیل کرده اما گمراه، پشت‌سر خواهند گذاشت. فقط اگر احتمالات را در نظر بگیریم، در سوالات سه‌گزینه‌ای، سی‌وسه درصد احتمال دارد شامپانزه‌ها پاسخ صحیح بدهند؛ یعنی در مجموع از دوازده سوال، به چهار سوال پاسخ صحیح خواهند داد. اما طبق نتایج بدست آمده، آدم‌هایی که در آزمون شرکت کرده بودند، به طور میانگین از دوازده سوال تنها به دو سوال پاسخ صحیح داده‌اند. در ابتدا فکر میشد که این پاسخ های اشتباه فقط به علت اطلاعات پایین است اما در واقع این اشتباهات مستقیما از نحوه کارکرد مغز ما ناشی می شود.
منبع: https://www.gavi.org/news/media-room/hans-rosling-partners-forum
