شرکت‌های بزرگ فعال در صنعت نفت پس از یک سال پرحادثه و بی‌سابقه طی چند دهه اخیر، به‌سرعت سعی می‌کنند خود را برای یک دوران جدید در صنعت انرژی جهان آماده کنند. واقعیت این است که جهان در حال حرکت به سوی انرژی‌های پاک و دور شدن از انرژی‌های فسیلی است. در دوران کنونی، یعنی دورانی که در آن قیمت نفت نوسان‌های بزرگ دارد، تعداد بیشتری از چاه‌های نفتی به حال خود رها می‌شوند و برنامه‌های استخراج کاهش یافته است، این باور عمومی وجود دارد که شرکت‌های بزرگ نفتی دچار مشکل شده‌اند.
موسسه مشاوره بین‌المللی مک‌کینزی در یک تحقیق بزرگ که سال جاری منتشر شد، آورده است: « تقاضا برای نفت به‌زودی در مسیر کاهشی قرار خواهد گرفت و قیمت‌ها پایین خواهد آمد و این به معنای تحولات بزرگ در بازار نفت و گاز است.» همزمان با کاهش سهم سوخت‌های فسیلی در سبد انرژی‌های مصرفی جهان، شرکت‌های بزرگ نفتی قدرت دیرینه خود را از دست خواهند داد. در بخش دیگری از تحقیق یادشده آمده است: «کاهش مستمر تقاضا سبب می‌شود، شرکت‌های بزرگ نفتی، توانایی کمتری برای مدیریت بازار داشته باشند و نتوانند مانند حالا از قیمت‌ها حمایت کنند. در آینده تنها آن دسته از کشورهای تولیدکننده نفت که هزینه تولیدشان بسیار پایین است، از جمله تولیدکنندگان در خاورمیانه، عرضه‌کنندگان اصلی نفت باقی خواهند ماند.»
در این سناریو شرکت‌های بزرگ نفتی حداکثر ۳۰ سال فرصت دارند تا خود را برای این دوران جدید آماده کنند. درباره افق بازار نفت و سرعت حرکت جهان به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر تحقیقات متعددی انجام شده است. طبق برخی پیش‌بینی‌ها، تقاضا برای نفت از سال ۲۰۲۳ شروع به کاهش خواهد کرد و این کاهش یک روند بلندمدت خواهد بود. سال ۲۰۳۰ قیمت هر بشکه نفت از رقم‌های کنونی یعنی ۶۰ و ۷۰ دلار به حدود ۴۰ دلار کاهش خواهد یافت و تا سال ۲۰۵۰ قیمت‌ها به ۱۰ دلار می‌رسد. تردیدی وجود ندارد که تحقق این پیش‌بینی به صنعت پالایش لطمه خواهد زد. در تحقیق موسسه مک‌کینزی آمده است: «این سناریو برای صنایع پایین‌دست، سناریوی غم‌انگیزی است.» معاون بخش تحقیقات پالایش و مواد شیمیایی این موسسه که پیش‌بینی می‌کند، تمامی پالایشگاه‌ها به جز کارآترین آنها تعطیل خواهند شد، می‌گوید: «ظرفیت بخش پالایش به یک‌سوم رقم کنونی کاهش پیدا خواهد کرد.» چالش اصلی این است که چطور انتشار گازهای گلخانه‌ای از سوخت‌های فسیلی را کم کنیم؛ بدون آنکه در تولید انرژی، دچار کمبود شویم. بنا بر اعلام آژانس حفاظت از محیط زیست در آمریکا، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در این کشور که یکی از بالاترین سرانه‌های مصرف انرژی در جهان را دارد، بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به میزان ۷/ ۱ درصد کاهش یافت و از سال ۲۰۰۵ تاکنون میزان انتشار حدود ۱۲ درصد کاهش یافته است. علت این کاهش، بیشتر شدن استفاده از گاز طبیعی است که یک سوخت پاک‌تر است. این یک پیشرفت باارزش است و ثابت می‌کند که گاز طبیعی برای کاستن از خطرات تغییرات آب‌وهوایی اهمیت زیادی دارد.
اما این سوال مطرح است که آیا شرکت‌های بزرگ نفتی آماده این تغییر بزرگ هستند؟ پاسخ منفی است. تمامی شرکت‌ها شاهد کاهش دارایی‌ها و در برخی موارد، ورشکستگی خواهند بود و عده‌ای نیز باید تغییرات بزرگی در کل فعالیت‌های خود به وجود آورند. از سوی دیگر، بسیاری از کشورها به‌ویژه در خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین که به درآمدهای نفتی وابسته هستند، دچار مشکلات بزرگی خواهند شد.
اما برخی شرکت‌ها در حال تغییر مسیر هستند. مدیر شرکت بریتیش‌پترولیوم می‌گوید: «پس از ۱۱۲ سال ما در حال تبدیل شدن از یک شرکت نفتی بین‌المللی به یک شرکت انرژی هستیم. برنامه‌ریزی ما سبب خواهد شد که در سال ۲۰۳۰ به یک شرکت بسیار متفاوت تبدیل شویم؛ یعنی تولید نفت و گاز ما ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های سبز ۱۰ برابر می‌شود.» شرکت رویال داچ شل نیز خطر را احساس کرده است. اواسط ماه آوریل مدیران شرکت از سهامداران خواستند، استراتژی جدیدی را تصویب کنند. طبق این استراتژی، تا سال ۲۰۵۰ تولید گازهای گلخانه‌ای به صفر خواهد رسید. شرکت شل به سوی سوخت‌های زیستی، جایگاه‌های شارژ خودروهای برقی، هیدروژن و دیگر اشکال انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت خواهد کرد.
📊کانال تخصصی اقتصاد
