مشروطیت نظریه ای سیاسی-حقوقی برای تأسیس نظامی است که در آن قانون برتر از فرد قرار گیرد. از این حیث، فرقی ندارد که شکل نظام حکومتی سلطنتی باشد، یا جمهوری. هر کدام می تواند مشروطه باشد، یا خودکامه. دکتر جواد طباطبایی
مشروطیت اساسا جنبشی اصلاح‌طلبانه بود که عمدتا ریشه در تحولات درون‌حکومتی از زمان عباس میرزا به بعد داشت. پیشگامان این جنبش را می‌توان کسانی مانند قائم مقام فراهانی، میرزاتقی خان امیرکبیر، میرزاحسین خان سپهسالار و میرزا علی‌خان امین‌الدوله دانست که همگی در دوره‌هایی صدراعظم و از بزرگان دستگاه حکومتی بودند. آرمان اصلی این افراد که بعدها به هدف اصلی نهضت مشروطیت تبدیل شد محدود کردن قدرت مطلقه و استبدادی شاه، برقراری حکومت قانون، نظم بخشیدن به قوا یا به عبارت دقیق‌تر تفکیک قوا بود. روح مشروطیت با تفکر انقلابی و روش‌های خشونت‌طلبانه و افراطی بیگانه بود. اقشار گسترده‌ای از شهرنشینان، از برخی دولتمردان و اعیان درباری گرفته تا طیف‌هایی از روحانیان، تجار بزرگ، زمین‌داران، اصناف مختلف، روشنفکران و افراد عادی در این جنبش مشارکت داشتند. آنچه همه آنها را به هم پیوند می‌داد رهایی از استبداد و برقراری قانون، امنیت، آزادی و عدالت بود. موسی غنی نژاد
