ایران گرفتار بحران اقتصادی است.بحرانی که تمام کشور را در وضعیت پرتگاه قرارداده است.نیم نگاهی به اعداد و ارقام مرتبط با اقتصاد ایران نشان می دهد که شرایط بسیار شکننده و متزلزل است و هرآینه آبستن فاجعه که اگر حاکمیت تصمیم های درست و حساب شده اتخاذ نکند و برسیاست و رویه سابق پافشاری کند همان تجربه ای را ازسر خواهد گذراند که اتحادجماهیر شوروی درسال 1991 تجربه کرد؛فروپاشی تمام عیار!
رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۱۹ به منفی ۹٫۵ درصد رسید.به خاطر تحریم های فلج کننده آمریکا،ایران درسال 99 با کسری بودجه 300هزارمیلیارد تومانی روبروبود که قطعاً درسال1400 دولت برای رفع این کسری مجبور به استقراض ازبانک مرکزی خواهد بود که خود تورم زاست.فعلاً دولت ده هزارمیلیارد تومان ازبانک مرکزی قرض گرفته است. دولت برای احتراز از کسری بودجه، چند راه دارد که یکی از آنها راهکار فشار و اضطرار برای استقراض از بانک مرکزی (چاپ پول) و پذیرش تورم شدید ناشی از آن، یا تن دادن به معامله سیاسی (مذاکره با آمریکا برای برداشتن تحریم‌ها) است.
مطابق امار سازمان شفافیت بین‌المللی، رده ایران در جدول فساد اداری و مالی، در سال ۲۰۱۵ صدو سی ام بوده. ایران از این لحاظ با کشورهایی چون اوکراین، کامرون، نپال، نیکاراگوئه و پاراگوئه در یک ردیف قرار گرفت. بر اساس گزارش سالانه سازمان شفافیت بین‌المللی در سال ۲۰۲۰ جمهوری اسلامی ایران از لحاظ فساد مالی، در میان ۱۸۰ کشور، رتبه ۱۴۶ را به خود اختصاص داده‌است که نسبت به سال گذشته ۸ پله سقوط کرده‌است.
بنا به گزارش مرکز آمار ایران اقتصاد کشور طی بهار سال ۱۳۹۹، نسبت به بهار پارسال ۳٫۵ درصد کوچکتر شده‌است. گروه خدمات که نیمی از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد با رشد منفی ۳٫۵ درصدی مواجه بوده، گروه صنایع و معادن رشد منفی ۴٫۴ درصدی و گروه کشاورزی نیز رشدی منفی ۰٫۱ درصدی داشته‌است. در زیرگروه بخش صنعت و معدن، بخش استخراج نفت و گاز در بهار سال جاری رشد منفی ۱۴٫۳ درصدی داشته‌است. بهار پارسال نیز این بخش نسبت به بهار سال ۹۷ رشد منفی ۳۵ درصدی داشت.
قدرت خرید کارگران نسبت به سال‌های پیشین ۷۰ درصد کاهش یافته» و «۷۰ درصد از بازنشستگان زیر خط فقر» هستند
صندوق بین‌المللی پول در گزارشی که منتشر کرد گفت بدهی خالص دولت ایران در سال ۲۰۲۰ به حدود ۲۶۰ میلیارد دلار خواهد رسید. این رقم معادل ۴۴ درصد از کل تولید ناخالص داخلی کشور است. در سال ۲۰۱۸ و قبل از اعمال تحریم‌های آمریکا، بدهی خالص دولت ایران زیر ۱۱۸ میلیارد دلار بود. ۹۰ درصد از ذخایر ارزی ایران در خارج از کشور مسدود شده و تنها دسترسی به ۸٫۸ میلیارد دلار آن میسر است
به نوشته روزنامه دنیای اقتصاد، اگر نرخ‌ها ثابت بماند، خرید خانه در ایران ۱۰۹ سال طول می‌کشد در حالی که در جهان، خریدن خانه بعد از ۱۰ سال «غیرعادی» تلقی می‌شود
کارشناسان اقتصادی جهان با بررسی وضعیت کنونی اقتصاد ایران بر این باورند که اقتصاد ایران به سوی وضعیتی مانند بحران اقتصادی ونزوئلا پیش می‌رود گارت فریزن، فعال اقتصادی و کارشناس و تحلیلگر مجله اقتصادی فوربز در وبگاه مجله، وضعیت کنونی اقتصاد ایران را متزلزل توصیف کرد و پیش‌بینی کرد که اگر ایران تحت فشارهای آمریکا نتواند نفت خود را بفروشد با یک بحران خطرناک ژئوپلیتیکی روبرو خواهد شد
محمود بهمنی: موجودی حساب «آقازاده‌ها» بیشتر از ذخایر ارزی کشور است. دارایی آقازاده‌ها در بانک‌های خارج ۱۴۸ میلیارد دلار است
به ادعای یک مسئول سازمان بسیج کارگران و کارخانجات کشور در سال ۹۹ بیش از ۱۴۶۰ کارخانه و مراکز تولید بخاطر «بدهی و عقب افتادگی اقساط تسهیلات دریافتی» تعطیل شده‌اند در بهمن ۱۳۹۷، مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، گفت
«هفته‌ای نیست که ۱۰ تا ۵۰ شرکت بزرگ کشور تعطیل نشوند، روزی نیست که صدها کارگر بیکار نشوند، سال گذشته از ۱۵۰۰ شرکت پیمانکاری نفتی ۸۰۰ شرکت تعطیل شده‌اند.» در بهمن ۱۳۹۹، اتاق بازرگانی ایران در گزارشی اعلام کرد که ۶۰ درصد کارخانجات تولیدکننده خوراک دام به دلیل عدم تأمین نهاده‌های دامی تعطیل شده‌اند و در ماه‌های گذشته به دلیل مشکلات ناشی از تأمین و تخصیص ارز، واردات نهادهای دامی و تولید خوراک دام «وضعیت بحرانی» پیدا کرده‌است
شرکت ارج با ۷۹ سال سابقه به دلیل انتصاب مدیران دولتی، تعطیل شد کارخانه آزمایش که در تولید لوازم خانگی منزل فعالیت داشت، در سالیان اخیر تولیدی نداشت و به احتمال بسیار بالایی هم‌اکنون تعطیل شده‌است کارخانه روغن نباتی قو که در اوایل دهه ۴۰ شمسی تأسیس شد تعطیل شد کارخانه پارس کروم خزر که تنها تولیدکننده مواد اولیه چرم (سولفات بازیک) در خاورمیانه بود و گفته می‌شود با کیفیت محصولات آلمانی برابری می‌کرد، بخاطر عدم فروش محصولات و واردات محصولات ارزان و کم تعرفه، تعطیل شد تصفیه‌خانه قند ورامین، بخاطر «نداشتن توجیه اقتصادی و بحران در منابع مالی» تعطیل شد اما به ادعای برخی خبرگزاری‌ها این کارخانه دوباره احیاء شده‌است به گفته نائب رئیس انجمن کاشی و سرامیک ایران در سالیان اخیر بیش از ۱۷ کارخانه کاشی و سرامیک تعطیل شده و کارخانه کاشی نیلو با ۴۲ سال سابقه و دارای عنوان صادرکننده نمونه کشور هم جزء این تعطیلی‌ها بود رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی از تعطیلی واحدهای نساجی به صورت قطاری خبر داد و گفت رکود بسیار شدید بازار و مالیات‌های مستقیم و جریمه سنگین، باعث تعطیلی این واحدها شده‌است کارخانه چیت ری که در زمینه نساجی و پارچه فعال بود، تعطیل شد
در شهریور ۱۳۹۹، نتایج تحقیقات «انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور» نشان می‌داد که بسیاری از خانواده‌ها در ایران مصرف گوشت قرمز، سفید، تخم‌مرغ و لبنیات را به شدت کاهش داده یا آنها را از سفره خود حذف کرده‌اند. تحقیقات این انستیتو در سه ماه نخست سال ۱۳۹۹ انجام شد و بیش از ۲۲ هزار خانوار شهری و روستایی را در بر می‌گیرد. در روز ۱۲ مرداد ۱۳۹۹، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، بر اساس نتایج یک نظرسنجی گزارش داد که بیش از هشت درصد خانوارهای ایرانی در سال ۹۸، گوشت قرمز مصرف نکرده بودند تیرنگ نیستانی، مدیر گروه انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی ایران در ۱۵ شهریور ۱۳۹۹، گفت در صورتی که وضعیت گرانی مواد غذایی ادامه پیدا کند مردم ایران با مشکل سوء تغذیه و بیماری‌های مزمن رو به رو خواهند شد و در صورت ادامه شرایط «باید منتظر افزایش بیماران، چاقی بر اثر سوءتغذیه، کاهش کیفیت رژیم غذایی و مصرف کالری صِرف و البته کم‌وزنی، کوتاهی قد، پوکی استخوان زودرس و بسیاری امراض مزمن و بدخیم بود»
افزایش فشارهای اقتصادی منجر به افزایش خودکشی شده و بیش از ۷۰ درصد خودکشی‌ها علت اقتصادی دارند به گفته وزارت بهداشت آمار خودکشی هر سال ۵ درصد افزایش می‌یابد و و در سال ۹۷ آمار خودکشی حدود ۱۰۰ هزار اعلام شد
به گفته عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران، حاشیه‌نشینی در داخل شهرهای تهران و مشهد افزایش پیدا کرده و «کار به جایی رسیده که بسیاری از مناطق گردشگری، مکان‌های تاریخی، مذهبی مثل امامزاده‌ها، مقبره‌ها، تکایا و… جمعیت حاشیه‌نشین را در خود جای داده‌اند.». برخی منابع رسمی در سال ۱۳۹۷ از وجود حدود ۱۹ میلیون حاشیه‌نشین در ایران خبر دادند. محمدرضا محبوب‌فر، عضو انجمن آمایش سرزمین ایران، با اعلام افزایش جمعیت حاشیه‌نشین این کشور به ۳۸ میلیون نفر گفت: «۷ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در اطراف گورستان‌ها زندگی می‌کنند.». او در ادامه گفت: «در سال ۱۳۹۶ حدود ۴۰ درصد از جمعیت شهری ایران حاشیه‌نشین و بد مسکن بودند اما امروز پس از سه سال یعنی در سال ۱۳۹۹ همزمان با تورم و گرانی در بخش مسکن، افزایش اجاره بها و… میزان حاشیه‌نشینی در کشور به ۴۵ درصد رسیده‌است.»
مشرق نیوز از فروش نوزادی به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان «به خاطر مسائل مالی و مشکلات نگهداری از کودک» خبر داد فاطمه دانشور، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران، در یک برنامه زنده تلویزیونی گفت: «متأسفانه گزارش‌هایی نشان می‌دهد که خانم‌های کارتن‌خواب و زنان خیابانی به هنگام زایمان در برخی از بیمارستان‌های جنوب و مرکز شهر، پس از به دنیا آمدن نوزاد با دریافت ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بچه خود را می‌فروشند.»
به گفته یک کارشناس آسیب‌های اجتماعی، آمار مراکز فحشا در سطح شهر تهران به ۸ هزار باند رسیده‌است و «طبق آمار در مدت ۷ سال متوسط سن فحشا از ۲۸ سال به زیر ۲۰ سال رسیده و در حال حاضر کف این سن تا ۱۳ سالگی پایین آمده یعنی در میان نوجوانان به‌طور روزافزونی گسترش یافته‌است.» و بخاطر بحران اقتصادی زنان متأهل هم مجبور به این کار شدند. خبرگزاری رکنا در گزارشی گفت زنانی در اطراف حرم سید روح‌الله خمینی هستند که حاضرند برای یک ساندویچ فلافل تن‌فروشی کنند. آنها در گورهای اطراف حرم زندگی می‌کنند و در داخل گورها با مشتری رابطه جنسی برقرار می‌کنند. در روزهای برفی و بارانی که امکان خوابیدن در گورها وجود ندارد، این افراد از ترس مأموران حراست مجبور می‌شوند یا به پارک‌های جنوب‌شهر تهران پناه ببرند یا شب را در راهروهای مجاور توالت‌های مجموعه حرم خمینی سرکنند. به گفته یکی از زنان آنجا اگر کسی بفهمد که ما در اینجا زندگی می‌کنیم حتی بهمان کار هم نمی‌دهند
خبرگزاری‌های ایران فقر در روستاها و شهرها را «اسبی سرکش و افسارگسسته» می‌نامند که حیات خانوارها را تهدید می‌کند و باعث ایجاد جرایم در شرایط «تنگنا» می‌شود علیرضا لطفی، رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ، خبر از افزایش سرقت از داخل خودرو داد و گفت فعالیت پلیس در انهدام باندهای سرقت «۲۲ درصد رشد داشته‌است.»
به گفته محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بیش از سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر زن تک‌سرپرست در ایران زندگی می‌کنند ولی افزایش بودجه حمایتی ۷ هزار میلیارد به ۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد با تورم بیش از ۷۰ درصد، اثری در حل مشکل آنان نداشته‌است. او در ادامه گفت ۱۲ هزار میلیارد تومان برای حمایت از معلولان پیش‌بینی شده بود اما کمتر از هزار میلیارد تومان تعیین شد. در نتیجه او گفت «نمی توان اقدام مناسبی در این زمینه انجام داد.
نماینده زاهدان در مجلس، گفت که ۷۵ درصد مردم استان سیستان و بلوچستان فقر غذایی دارند و بعید نیست گوشت گربه مصرف کنند. او با اشاره به اوضاع نابسامان معیشتی در سیستان و بلوچستان گفت: «مردم روستاهای این استان آب سالم برای خوردن ندارند، نان ندارند و به لحاظ معیشت از هر نظر که فکر کنید در شرایط نامطلوبی قرار دارند
خبرگزاری ایلنا از افزایش درخواست‌ها برای هم‌خانگی دو خانواده در یک واحد منزل به خاطر اوج‌گیری رقم اجاره خانه‌ها خبر داد. به گفته این خبرگزاری هیچ نهادی، مسئولیت نظارت بر نرخ‌گذاری را بر عهده نمی‌گیرد روزنامه شرق در روز ۴ تیر ۱۳۹۹، در گزارشی از «کوچ اجاره‌نشین‌ها به حاشیه قبرستان‌ها» و اجاره پشت‌بام‌ها در تهران با قیمت هر شب، ۵۰ هزار تومان خبر داد براساس گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در سال ۱۳۹۶ شمار کودکان کار در ایران با سرعت بالایی افزایش یافته‌است یک پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی و مردم‌شناس، شمار کودکان کار در ایران را بین دو تا پنج میلیون (در سالیان اخیر) برآورد کرد. او در عین حال افزود که برخی با احتساب کودکان کار خانگی، این آمار را تا هفت میلیون نیز برآورد می‌کنند
عیسی منصوری، معاون اشتغال وزارت کار گفت از شروع دنیاگیری کروناویروس در ایران تاکنون «حدود ۶ میلیون نفر در کشور از کرونا آسیب دیده‌اند و حدود یک و نیم میلیون نفر در مشاغل به علت کرونا ریزش کرده‌اند و کار خود را از دست دادند.» و «از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفری که در دوران کرونا بیکار شده‌اند، حدود ۱۵۵ هزار و ۷۰۰ نفر از اسفند تاکنون نتوانسته‌اند دوباره شاغل شوند.
فقر،بیکاری،فساد،فرار مغزها،بیخانمانی،تبعیض،گرانی و تورم، عملاً مردم را به لحاظ روانی آچمز کرده است.بیش ازبیست و پنج میلیون نفر نیازمند خدمات روان درمانی فوری هستند.اعتیاد فزاینده وفروپاشی خانواده ها و طلاق روزافزون،خودکشی صفحات حوادث روزنامه ها را پرکرده است.این رزومه و بیلان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران است که کسی مسئولیت آن را برعهده نمی گیرد.حال یک سوال!
آیا می توان به مسئولانی که عامل این همه فلاکت و بدبختی هستند اعتماد داشت؟
✍🏼دکتر قربان عباسی
کافه اندیشه
لوموند دیپلماتیک در شماره مارس نقشه ای منتشر کرده که گستره‌ی چپاول نفت و گاز چندین کشور آفریقایی را نشان می‌دهد.فقط یکی از کمپانی های بزرگ حاضر نیست هیچ گونه اقدامی برای حفظ محیط زیست میلیون ها نفر،حیات وحش و جلوگیری از آلودگی بکند و آن شرکت چینی China National Petroleum Corporation است.
