یادداشتهای علم
نویسنده: اسدالله علم
مجموعه ۷ جلدی «یادداشتهای علم» از جمله آثاری است که به شرح خاطرات وزیر دربار #محمد‌رضا_شاه_پهلوی طی سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ اختصاص دارد.
انتشار این مجموعه در شش جلد (دربردارنده یادداشتهای علم از ۲۴ بهمن ۱۳۴۷ تا ۷ مهر ۱۳۵۶)، پایان‌یافته به نظر می‌رسید که بخش منتشرنشده تازه‌ای پیدا شد که مربوط است به یکم اردیبهشت ۱۳۴۶ تا ۲۱ بهمن ۱۳۴۷است. این بخش با عنوان جلد هفتم در سالهای اخیر توسط نشر معین و نشر مازیار (که با همکاری هم شش جلد قبلی را منتشر کرده‌اند) .وارد بازار نشر شده است.
درميان کتاب هايي که پس از انقلاب ايران منتشر شده، شايد کمتر اثري به اندازۀ « يادداشت هاي علم» چشمگير و بحث انگيز بوده باشد. علّت آن نيز، گذشته از مقام بالاي «اسدالله علم» در نظام پيشين، موقعیت خاصّ او بعنوان دوست و محرم شاه بوده است. وي نقش مهمّي در زندگي خصوصي و رسمي شاه داشت. هم به امور شخصي و خانوادگي شاه مي پرداخت و هم واسطۀ اصلي تماس او با سازمان هاي کشوري ايران، شرکتهاي نفتي و نمايندگان سياسي قدرت هاي بزرگ بود. مقام و رابطه ي شخصي علم با شاه به او امکان مي داد که از يک سو شخصيّت و خلق و خوي شاه را بهتر از ديگران بشناسد، و از سوي ديگر با برداشت و ديد شاه در باره مسائل گوناگون و هم چنين فرايند تصميم گيري در حکومت يک تنه ي شاه از نزديک آشنا شود.
درنتيجه يادداشت هاي علم، که نويسنده اش آن چه را که هر روزمي ديد و مي دانست در آن نقل و ضبط مي کرد،سندي بي همتا در تاريخ ايران است.
❗️جلد اول این کتاب از ۲۴/۱۱/۴۷ الی ۲۹/۱۲/۴۸،
❗️جلد دوم از۱/۱/۴۹ الی ۲۱/۱۲/۵۱
❗️جلد سوم از ۲۴/۱/۵۲ الی ۲۱/۱۲/۵۲
❗️جلد چهارم از ۲/۱/۵۳ الی ۲۹/۱۲/۵۳
❗️جلد پنجم از۱/۱/۵۴ الی ۳۰/۱۲/۵۴
❗️جلد ششم تاریخ ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۶
❗️جلد هفتم سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۷را در برمی‌گیرد .
تدوین، مقدمه‌نویسی و پاورقی‌های آن را #علینقی_عالیخانی (از دوستان نزدیک #علم و وزیر اقتصاد دولتهای #اسدالله_علم، #حسنعلی_منصور و #هویدا در دهه ۴۰ ) برعهده گرفته است.
کتاب «يادداشت های علم» در دهه هفتاد شمسی منتشر شد.
بیست سال بعد از آن که انتشار یادداشت های روزانه اسدالله علم وزیر دربار شاهنشاهی و محرم اسرار آخرینپادشاه ایران، خوانندگان را به بسیاری از اسرار مگو و پشت پرده گفتگوهای سیاسی یک دوران مهم رهنمون ساخت، بخش گم شدۀ این یادداشتها نیز پیدا شد و به عنوان آخرین جلد از یادداشت های علم همچون جلدهای پیشین توسط انتشارات ایبکس در مریلند آمریکا و به ویراستاری علینقی عالیخانی منتشر گشت.
مجلد هفتم که مربوط به سال های ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷ میباشد ,یعنی قبل از آن تاریخی است که در شش جلد قبلی یادداشتهای علم آمده بود، در حقیقت باید جلد اول میبود، اما با عنوان جلد هفتم منتشر شد که به نظر می رسد آخرین بخش از یادداشت های کسی باشد که حوادث روزانه ده سال وزارت دربار خود را نوشت و در صندوق امن بانک در سوئیس گذاشت.
جلد هفتم – یا در حقیقت جلد اول -«یادداشت های علم»، همچون جلدهای پیشین به مقدمه ای از ویراستار آن علینقی عالیخانی آراسته است که ارزشی افزون بر کتاب محسوب می شود و خواننده را راهنمایی می کند تا به معنای برخی اشارات و اهمیت بسیاری از تصمیم گیری های دوران پی ببرد. مقدمه توضیحی #دکتر_عالیخانی، خواننده ای را که در نوشته های علم , گاه با قضاوت های تند و شتاب زده درباره حوادث و آدم ها روبروست، با ادبیات متین همچون یک شاهد و راوی بی طرف، در برابر واقعیت های زمان – از نظر سیاسی و اقتصادی – قرار می دهد بدون آن که دشمنی و دوستیها و رویدادهای بعدی خدشه ای بر روایت او وارد کند.
علاوه بر مقدمه های هر سال از سال های ده گانه یادداشت ها، که در جلد هفتم به وسعت بیشتر و نگاهی جامع تر تبدیل شده است، ویراستار(علینقی علیخانی) در پانویس برخی از روزها، خطاهای نویسنده را یادآور می شود که به خصوص زمان هایی که علم تحت تاثیر رقابت های سیاسی و یا منافع زمان، به افراد صفت هایی مانند دزد یا حقه باز می دهد و یا ماجرایی را چنان نقل می کند که تنها نظر خود را صائب نشان دهد، خواننده را به داوری مطمئن تر رهنمون می شود.
