نقد اکوسوسیالیسم

بررسی ادعاهایی با ظاهری سبز و محتوایی سرخ

شهرام اتفاق

احتمالاً پیدایش نام «اکوسوسیالیسم» عمدتاً به دهه‎ ی ۱۹۸۰ در حزب سبز آلمان باز می‎ گردد، دورانی که توماس ابرمان و راینر ترامپرت، از اعضای این حزب، برای نخستین بار، خودشان را اکوسوسیالیست نامیدند.

در همان دوران، یک اقتصاددان آمریکایی به نام جیمز اوکنور با انتشار مجله‌ ای به نام «سرمایه‎ داری، طبیعت و سوسیالیسم»، به پی‎ گیری این مفاهیم پرداخت. در همان سال، یکی از رهبران اصلی حزب چپ حزب سبز آلمان به نام فریدر اتو وولف، که از اعضای پارلمان اروپا بود، به همراه با پیر جکین، رهبر سابق حزب کمونیست فرانسه، کتابی با نام «جایگزین سبز اروپا»، منتشرکردند که احتمالاً نخستین برنامه اکوسوسیالیستی اروپایی محسوب می‏ شود. در سال ۲۰۰۱، میشل لووی و جوئل کوول، نخستین مانیفست اکوسوسیالیست را تدوین کردند. سپس در سال‎های ۲۰۰۷، ۲۰۰۹، به تکمیل آن پرداختند.

هر چند که احزاب کمونیست و چپ دنیا، نظرات کاملاً متفاوت و متناقضی درباره‎ ی اکوسوسیالیست ‎ها دارند، اما برخی از منتقدان نیز اکوسوسیالیسم را به هندوانه تشبیه کرده‎ اند که پوسته ای سبز با جلوه‎ ی محیط زیستی و داخلی سرخ با مضمونی سیاسی و چپ دارد.

در این فــــایـل های صــوتی به بازخوانی بخش هایی از کتاب «اقتصاد سیاسی محیط زیست» در کلاس اقتصاد سیاسی پرداخته ایم و دعاوی اکوسوسیالیستی را مورد نقد بررسی قرار داده ایم. در ابتدای این بازخوانی در جلسه اول، به مفاهیمی از فصل اول کتاب (بخش سوم) اشاره کردیم که بخشی از آن در این وبسایت تحت عنوان «جان دیوئی، هانا آرنت و محیط زیست» منتشر شده است.افزون بر این، در این مجموعه به طور خاص، بررسی دعاوی الگوی نظری اکوسوسیالیسم مورد توجه قرار گرفته است. در گام نخست آرا و نظرات اکوسوسیالیست ها معرفی شده است و سپس، نقد و بررسی این آرا در دستور کار این کار پژوهشی قرار گرفته است.

در جلسه دوم، از مفهومی به نام «مثلث سوسیالیسم چاوز» سخن گفتم و به دلیل شباهت های آن به دعاوی اکوسوسیالیست ها، به نقد و بررسی آن نیز پرداختیم. تصویر زیر نمایشی از مثلت مذکور در مقاله یاد شده است و برای مطالعه جزییات در اینجا نیز ارایه شده است.

مثلث سوسیالیسم چاوز

افزون بر این، در جلسه دوم و بخش پرسش و پاسخ آن، اشاراتی به منحنی زیست محیطی کوزنتس شد که آن منحنی نیز برای یادآوری در اینجا تقدیم شده است.

منحنی زیست محیطی کوزنتس

(شایان ذکر است که بر اثر یک خطای سهوی، فایل صوتی جلسه اول در آپارات ناقص آپلود شده بود و اکنون، فایل صوتی کامل و اصلاح شده، جایگزین فایل پیشین شده است)