دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی نخستین گزارش از عملکرد اتمی جمهوری اسلامی بعد از امضاء توافق اتمی ۱۴ ماه ژوئیه وین، پیش‌بینی کرده است که در صورت اجرای تعهدات پذیرفته‌شده از سوی تهران در دو زمینه راستی آزمایی پیرامون اقدامات مشکوک به داشتن ابعاد نظامی و همچنین به عقب بردن فعالیت‌های متعارف، لغو تدریجی تحریم‌ها احتمالاً بعد از ماه مارس سال آینده مسیحی آغاز خواهد شد. گزارش تازه آژانس که روز ۲۷ ماه اوت انتشاریافته حاکی است که آخرین گزارش دبیر کل به شورای حکام، پیش از اتخاذ تصمیم نهایی پیرامون تاریخ آغاز لغو تحریم‌ها، روز ۱۵ ماه دسامبر سال جاری ارائه می‌شود. ازجمله انتقاداتی که مخالفان داخلی «برجام» در ایران بر آن وارد می‌سازند، بی‌اعتنایی مذاکره‌کنندگان به خط قرمز تعیین‌شده از جانب رهبر جمهوری اسلامی در این زمینه است که پیش‌تر تأکید کرده بود: لغو تحریم‌ها نتیجه مذاکرات اتمی نیست و می‌باید همزمان با حصول توافق انجام شود.
بر اساس توافق صورت گرفته، لغو تدریجی تحریم‌ها مشروط بر انجام تعهدات پذیرفته‌شده از جانب ایران و موکول بر تأیید آن از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده است. اجرای تعهدات متقابل ایران و گروه ۱+۵، شامل راستی آزمایی در مورد فعالیت‌های مشکوک به داشتن هدف‌های نظامی و همچنین به محدود ساختن فعالیت‌های اتمی ایران، قرار از روز ۱۷ ماه اکتبر، (۹۰ روز بعد از توافق اتمی ۱۴ ژوئیه وین) آغاز شود.
نکات کلیدی گزارش
بر اساس تازه‌ترین گزارش آمانو به شورای حکام، ایران بازده تولید اورانیوم غنی‌شده توسط سانتریفیوژهای نوع ایر-۱ در نطنز را افزایش داده و آن را از متوسط ماهانه ۲۱۷ کیلوگرم به ۲۲۷ کیلوگرم رسانده است. بر پایه این گزارش در تاریخ ۷ ماه اوت سال جاری ذخیره کنونی اورانیوم غنی‌سازی و یا فرآوری‌شده ایران عبارت است از ۷٫۸۴۵ کیلوگرم گاز اورانیوم با غلظت ۳٫۵ درصد و ۴٫۳۰۴ کیلوگرم اورانیوم در شکل‌های شیمیایی مختلف. یکی از شرایط لغو تحریم‌ها، کاهش این ذخیره به ۳۰۰ کیلوگرم گاز اورانیوم و خارج ساختن بقیه اورانیوم بعد از فرآوری (تبدیل به اکسید اورانیوم) از ایران است. بر پایه گزارش آژانس، ۴٫۳۰۴ کیلوگرم از گاز اورانیوم به محل تولید اکسید اورانیوم برای تبدیل آن به پودر، منتقل‌شده ولی بازده کارخانه بسیار ضعیف بوده به‌طوری‌که تاکنون حدود تنها ده درصد از ذخیره منتقل‌شده بیشتر به اکسید اورانیوم ۲۳۵ با غلظت ۵ درصد تبدیل‌شده است. بر پایه گزارش تازه، ایران در مورداستفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر از ایر-۱ کلیه اقدامات تحقیق و توسعه را متوقف ساخته و در میزان تزریق گاز به این نوع سانتریفیوژها نیز همین روش را اتخاذ کرده است.
سکوت در موردتوافق محرمانه
بسیاری از ناظران فعالیت‌های اتمی ایران انتظار داشتند موضوع بازرسی از پارچین و همچنین توافق (محرمانه) آمانو با ایران در مورد راستی آزمایی پیرامون فعالیت‌های مشکوک به داشتن ابعاد نظامی مورداشاره قرار بگیرد. پیرامون پارچین، گزارش دبیر کل آژانس حاکی از ادامه بررسی تصاویر ماهواره‌ای و مشاهده کردن ماشین‌آلات ساختمانی در محل مشکوک و همین‌طور احداث یک بنای ضمیمه در محل است. بنا بر گزارش ارائه‌شده، آمانو مدعی است که ایران بعد از توافق ۱۴ ژوئیه فعالیت‌های تازه‌ای را در این محل از سر گرفته است.
رضا نجفی نماینده ایران در آژانس پس از انتشار تحلیلی از سوی مرکز بین‌المللی مطالعات راهبردی در واشنگتن دایر بر از سر گرفتن شستشوی خاک و احداث بنا در پارچین، آن را «مضحک» خواند و جواد ظریف نیز بیش و کم با زبانی مشابه محتوای آن را مردود شمرد. گزارش آمانو در مورد (دو) توافق محرمانه که گفته می‌شود میان آژانس و ایران صورت گرفته سکوت کرده است. نکته قابل‌ملاحظه در توافق احتمالی آژانس با ایران که بحث‌های داغی را در کنگره آمریکا نیز برانگیخت، نحوه نمونه‌برداری از محل مشکوک در پارچین است که گفته می‌شود آژانس رضایت داده بدون حضور مأموران مؤسسه یادشده، توسط ایران صورت بگیرد.
سکوت دبیر کل آژانس در گزارش تازه و انجام توافق احتمالی آمانو با ایران شاید به‌نوعی در خط سیاست آمریکا است که چشم‌پوشی از فعالیت‌های مشکوک به داشتن ابعاد نظامی گذشته ایران را بهای متوقف ساختن فعالیت‌های جاری و محروم ساختن ایران از امکان دست یافتن به سلاح اتمی قرار داده است؛ توجیه وسیله برای رسیدن به هدف اصلی.
رادیو فردا
